Haksız Fiil Sorumluluğu - Tazminat İsteyebilme Koşulları

Haksız Fiil Sorumluluğu

Bir kişinin haksız ve hukuksuz şekildeki davranışlarının sonucunda zarar gören kişi ya da kişilerin zararlarını (tazminat ödemeyi teklif - kabul etmemiş olsa bile) gidermek  zorunda olmasına haksız fiil sorumluluğu adı verilir. 

Şartları

TBK 49 uyarınca haksız fiil sorumluluğunun şartları :

• Fiil (Eylem – Davranış)

• Hukuka Aykrılık

• Zarar

• Kusur

• İlliyet Bağı (Neden – Sonuç İlişkisi)

Olarak sayılabilir.

Fiil (Davranış) Koşulu

Yapma ya da yapmama şeklindeki insan davranışlarına fiil ya da eylem adı verilir.

Bir hırsızın soygun yapması ve gece bekçisinin görevini yapmaması birer fiil yani eylemdir.

Kişinin kendi rızası, üstün bir kişisel hakkın ya da toplumsal yararın korunması amacıyla  yapılan müdahaleler saldırı sayılmaz.

Sözgelimi kişinin kendi isteği ile ya da bilinci kapalıyken yaşamını kurtarmak için ameliyata alınması, alev alan uçağı şehre düşmekten kurtarmak için pilot tarafından dağa çarptırılması, bıçaklı saldırganın etkisiz hale getirilmesi, kaçmaya çalışan çocuk tacizcisinin polise teslim edilmesi  vb. hallerde hukuka aykırılık ortadan kalkmış sayılır.

Zarar Görme Koşulu

Hukuka aykırı bir saldırı sonucunda kişinin tazminat isteminde bulunabilmesi için maddi ya da manevi bir zarara uğramış olması gerekir.

Maddi zarar mal varlığında azalma şeklinde olabileceği gibi beklenen artışın gerçekleşmemesi (kar kaybı) şeklinde olabilir.

Zarar araba çarpan kişinin ambulans masrafları gibi doğrudan ya da iyileşene kadar çalışamaması gibi dolaylı ya da ölmesi halinde çocuklarına bakacak kimse kalmaması gibi başkalarına da yansıyan ölmemiş ama kolu kopmuş ise gelecekte gelir elde etmesine mani olan olası zarar olabilir.

Kusur Koşulu

Kişilerin, zarara yol açan bir olayın yaşanmasını engelleyebilme yeteneğine kusur adı verilir.

Zarar veren olayın yaşanmasına bilerek ve isteyerek engel olunmaması halinde kasıtlı davranış yani tam kusur hali söz konusudur.

Kişinin zarar veren olayın yaşanmasını engelleme ihtimali kusurun derecesini gösterir.

Kişi isteseydi olay hiç yaşanmazdı denilebiliyorsa tam kusur, kişi farklı davransaydı daha hafif bir zarar yaşanırdı denebiliyorsa hafif kusur söz konusudur.

İlliyet Bağı

Kişinin uğradığı zarar ile hukuka aykırı davranış arasında neden sonuç ilişkisi kurulabilmesine illiyet bağı adı verilir.

Sözgelimi trafik kazası sonrası işgücü kaybı nedeni ile tazminat istenebilmesi için kişinin iş bulamadığı ya da morali bozulduğu için değil tedavisi sürdüğü için çalışamamış olması ve bu durumun Adli Tıp Raporu ile tespiti gerekmektedir.

Aynı trafik kazasında hasar gören aracın değer kaybının istenebilmesi için araçtaki eskime ve eski vuruklara bağlı değer kaybının kazaya bağlı değer kaybından düşülmesi  ve olaya bağlı zararın makine Mühendisi bilirkişi tarafından tespiti gerekir.